Rreth 30 vjet më parë, me rastin e aplikimit formal për anëtarësimin e Turqisë në BE, kryeministri Turgut Özal e krahasoi procesin e bashkimit me bllokun me “një rrugë të gjatë dhe të ngushtë”, duke iu referuar një vargu të famshëm të poetit popullor Aşık Veysel. Koha ka treguar se rruga, në të vërtetë, nuk ka qenë vetëm e gjatë dhe e ngushtë, por edhe me gunga. Marrëdhëniet Turqi-BE ishin lënë pas dore në vitet 1980, pas grushtit ushtarak, në vitet 1990, me përjashtimin e Turqisë nga vala e pestë e zgjerimit të BE dhe më së fundi në 2016, me përpjekjen e grushtit të shtetit të 15 korrikut. Megjithatë, çdo herë marrëdhëniet treguan qëndrueshmëri kundër ndërprerjeve dhe gjetën një rrugëdalje.

Sot, ne e gjejmë veten në një situatë të ngjashme. Megjithatë, përsëri, nuk kam asnjë dyshim se do të arrijmë të jemi dakord me miqtë tanë evropianë për ta kthyer procesin e anëtarësimit të Turqisë në rrugën e duhur.
Unë kam tre arsye të forta për të besuar kështu. Para së gjithash, po lëmë pas kohët e vështira që pasuan përpjekjen për grusht shteti të vitit 2016. Si një anëtar themelues i Këshillit të Evropës, Turqia ka ndërmarrë masat e saj pas grushtit të shtetit në përputhje me sundimin e ligjit dhe normat ndërkombëtare. Ata që kritikuan Turqinë për masat e marra, nuk kanë kuptuar se kjo nuk ishte një çështje e thjeshtë politike, por një çështje ekzistenciale për demokracinë turke. Ata gjithashtu nuk arritën të vlerësojnë plotësisht traumën që kjo tentativë provokoi.

Procesi i BE-së është padyshim në krye të axhendës së qeverisë sonë. Ne përfunduam gjendjen e jashtëzakonshme në korrik të vitit 2018. Pas një ndërprerjeje prej dy vjetësh e gjysmë, ne rimblodhëm Grupin e Veprimit për Reformë të përbërë nga ministra kryesorë, me qëllim rinovimin e reformave politike.

Ndërkohë, lëvizja në sistemin presidencial të qeverisë ka sjellë vendim-marrje më të shpejtë dhe më pak burokraci, duke lejuar reformat për t’u përshpejtuar. Plani i Veprimit 100 Ditësh i shpallur nga Presidenti Rexhep Tajip Erdogan përfshin masa në lidhje me Kapitullin 23 të negociatave për Gjyqësorin dhe të Drejtat Themelore dhe Kapitullin 24 mbi Drejtësinë, Lirinë dhe Sigurinë.
Pavarësisht nga të gjitha sfidat për të arritur një ekuilibër midis lirisë dhe sigurisë në një nga rajonet më të paqëndrueshme të botës, Turqia ka kërkuar vazhdimisht të konsolidojë demokracinë e saj, pasi kombi turk meriton standardet më të larta. Për këtë qëllim, Turqia ka miratuar më shumë se 2,000 pjesë të legjislacionit në përputhje me acquis të BE-së në dekadën e fundit – pavarësisht nga goditja e terrorizmit, barrët e rënda të migracionit të parregullt dhe një përpjekje e përgjakshme e grushtit të shtetit.

Më duket ironike që BE-ja largohet nga hapja e negociatave për kapitujt nën të cilët kritikon Turqinë, kur ne kemi qenë gjithmonë të sinqertë dhe të hapur ndaj kritikave konstruktive.
Së dyti, konteksti aktual ndërkombëtar ofron motive të forta për një aleancë më të ngushtë. Bazat e rendit të pasluftës po lëkunden. Njëanshmëria e sigurtë po zëvendëson multilateralizmin e bazuar në rregulla dhe zhvillimet destabilizuese në një gamë të gjerë çështjesh, duke përfshirë politikën rajonale, tregtinë, mjedisin dhe sigurinë, po dëmtojnë interesat e BE dhe Turqisë njësoj.

Në këto kohë testimi, BE dhe Turqia kanë qëndrime të përbashkëta për çështjet kritike duke përfshirë çështjen palestineze dhe marrëveshjen bërthamore të Iranit. Anëtarët e BE kanë shprehur mbështetjen e tyre për përpjekjet e fuqishme diplomatike të Turqisë, veçanërisht për mbrojtjen e civilëve në Siri. Përballë paqëndrueshmërive
në rritje, Turqia dhe BE kanë shumë punë për të bërë për sigurinë dhe stabilitetin e kontinentit tonë dhe më gjerë.
Së fundmi, BE ka nevojë për Turqinë aq sa Turqia ka nevojë për BE. Në dokumentin e tij për të ardhmen e Europës, Presidenti i Komisionit Europian Jean-Claude Juncker identifikoi kërcënimet e sigurisë, migracionin e parregullt, rënien e pushtetit të butë dhe shoqëritë në plakje si sfida kryesore që BE duhet të trajtojë. Për secilën prej këtyre artikujve, Turqia tashmë po jep kontribute të rëndësishme në BE.

Duke mirëpritur më shumë se 4 milionë refugjatë dhe duke ndaluar rrjedhën e mijëra njerëzve nëpërmjet Detit Egje, Turqia ka parandaluar një krizë të madhe humanitare në Evropë. Edhe tani, presioni vazhdon. Azilkërkuesit vazhdojnë të rrezikojnë jetën e tyre ndërsa trazirat vazhdojnë në vendet e tyre.
Në luftën kundër terrorizmit, Turqia ka qenë vendi kryesor midis anëtarëve të koalicionit që luftojnë të ashtuquajturin Shtet Islamik në terren. Turqia vazhdon të hapë bazat ajrore dhe hapësirën ajrore për partnerët e saj të koalicionit.

Duke u kthyer në frontin financiar, sistemi financiar turk dhe sektori bankar ishin mjaft të qëndrueshëm për të kundërshtuar sulmet spekulative të monedhës. Në 2018, Turqia shënoi rritje prej 2.6 për qind, pavarësisht nga të gjitha pengesat. Ne kemi shoqërinë më të re dhe sektorin më të mirë të shërbimeve në Evropë. Kjo listë mund të zgjatet, por në kontekstin e Brexit, është mjaft e lehtë të shihet se si Turqia mbush një hendek të konsiderueshëm të BE.

Pasi Turqia të bëhet anëtare e BE-së, ajo do të kontribuojë ndjeshëm në këtë bllok në një gamë të gjerë fushash, përfshirë sigurinë, migracionin, dinamizmin ekonomik, fuqinë e butë, sigurinë sociale dhe sigurinë e energjisë. Megjithatë, pa një marrëdhënie të strukturuar dhe një udhë të pranimit të bazuar në merita, marrëdhënia potencialisht mund të dëmtohet.

Unë dua të ftoj kolegët e mi në Bruksel dhe në kryeqytetet kombëtare të BE-së që të kthehen në frymën e takimit të Këshillit Europian të Helsinkit në 1999 ku Turqia u bë një kandidate zyrtare dhe BE u bë një spirancë serioze. Së pari dhe më kryesorja, ne duhet të rifillojmë negociatat e pranimit, pasi ato formojnë shtyllën kurrizore të marrëdhënieve tona.

Ne gjithashtu duhet të fillojmë negociatat për të përmirësuar bashkimin doganor, në dobi të të gjithëve. Pas përmbushjes së gjashtë standardeve të mbetura të përcaktuara në dialogun e liberalizimit të vizave, udhëtimi pa viza duhet të jepet për qytetarët turq. Ky hap nuk do të kontribuonte vetëm në biznes dhe punësim; do të vazhdonte edhe më tej dialogun midis njerëzve.
Vendimi i fundit i Këshillit të Lartë Zgjedhor për të anulluar rezultatet e zgjedhjeve komunale të 31 marsit në Stamboll është një vendim gjyqësor përfundimtar i marrë nga një organ i pavarur, i cili ka marrë lavdërimin e mekanizmave evropianë të monitorimit për punën e saj të mëparshme profesionale.

Këshilli mori këtë vendim kryesisht mbi përbërjen e paligjshme të disa bordeve zgjedhore. Përsëritja e zgjedhjeve tani është planifikuar për në 23 qershor. Turqia është krenare me të dhënat e saj për mbajtjen e zgjedhjeve të lira dhe të ndershme dhe ne do të bëjmë çmos për të mbajtur zgjedhjet sipas standardeve më të larta ndërkombëtare.

Pas këtij procesi, do të kemi një periudhë pa zgjedhje prej rreth katër vjetësh. Ngjashëm, pas zgjedhjeve të Parlamentit Europian në maj, do të ketë një mandat të ri pesëvjeçar për udhëheqjen e BE. Ne nuk e lejojmë këtë mundësi të kalojë pa u shfrytëzuar.

Nuk duhet të harrohet se Turqia ka pasur dhe vazhdon të merret njëkohësisht me një tentativë grusht shteti, organizata terroriste dhe një fluks refugjatësh. Nën rrethana normale, një nga këto është e mjaftueshme për të shkundur një komb. Megjithatë, Turqia i ka parë të gjitha dhe ka ngadhënjyer. Gjithçka që Turqia dëshiron është mirëkuptim dhe solidaritet përballë këtij realiteti.

Pikat kryesore të kthesës në historinë e kohëve të fundit, duke përfshirë sulmet e 11 shtatorit në Shtetet e Bashkuara, Pranverën Arabe, krizën financiare globale dhe krizën e refugjatëve, kanë provuar në mënyrë të përsëritur rëndësinë strategjike të marrëdhënieve Turqi-BE. Për më tepër, çështjet ekonomike, politike, të sigurisë dhe të identitetit kanë treguar se Turqia është më shumë se një partner strategjik për BE.

Unë besoj se nëse Turqia do të ishte anëtare, ne do të ishim më të aftë dhe më kompetent për të trajtuar kolektivisht sfidat e rendit botëror shumë të paqëndrueshëm të sotëm. Le të mos presim edhe 30 vjet të tjera./politico.eu, BW