Si mund të shmangen konfliktet sot nëpër botë

Bota është më pak e dhunshme sot, në krahasim me gati çdo epokë tjetër në historinënjerëzore.Edhe pse është e vështirë të besohet, vdekjet nga konfliktet e armatosura midis shteteve,kanërënë në mënyrë dramatike që nga viti 1950.

Pavarësisht qindra mijëra të vdekurve në luftërat civile vitet e fundit, numri i viktimave ka pësuargjithsesi një rënie dramatike që nga fundi i Luftës së Ftohtë. Pas një rritje gjatë dekadëssëkaluar, edhe vrasjet e lidhura me terrorizmin, kanë filluar të bien. Vetë vrasjet në përgjithësi, kanëpësuar rënie në pjesën më të madhe të botës.

Kjo duket sikur jep shkas për të festuar, por historia nuk mbaron këtu. Megjithëse bota ka bërënjëpunë të mirë në reduktimin e formave të caktuara të dhunës, të tjerat janë në rritje, veçanërishtdhuna shtetërore kundër qytetarëve dhe dhuna kriminale nga mafiet, kartelet e drogësdhe bandat.

Për me tepër, vrasjet shtetërore dhe ato kriminale, shpesh ndërthuren me njëra-tjetrën. Kjo nukdo të thotë, që reduktimi i gjakderdhjeve të tilla është i pamundur. Format e tjera të vrasjevetëorganizuara, janë bërë më pak të zakonshme, sepse aktivistët dhe politikëbërësit kanëhartuarnorma, ligje dhe programe për t’i parandaluar ato.

Ata ngritën gjithashtu institucione të tilla si NATO dhe Kombet e Bashkuara, për tëzvogëluarmasakrat nëpër luftëra, dhe për të ruajtur paqen. Shekulli XX-të, e njohu njerëzimin mepërvojëne vdekjeve masive. Dhjetëra milionë njerëz, u vranë gjatë luftërave botërore. Megjithatëngaatëherë, numri i vdekjeve ka rënë.

Në vitin 2017, vdekjet e drejtpërdrejta nga lufta civile ose ndërshtetërore, ishin më pak se 90.000.Por kërcënimi nga lufta vazhdon. Për shembull, tensionet midis Shteteve të Bashkuaradhe Kinësmund të vlojnë në Azi. Rusia po i sfidon fqinjët e saj të afërt, dhe rivalitetet e tjerarajonale, po bëhenedhe më shumë vdekjeprurëse.

Përplasja midis Indisë dhe Pakistanit, është një rrezik i afërt dhe i pranishëm, ndërsavazhdojnëbetejat e ndyra midis fuqive të Lindjes së Mesme. Si rezultat i konflikteve të tilla, vdekjetngalufta ndërshtetërore janë rritur që nga viti 2010. Ndërkohë, mjetet tradicionale të paqes, duke përfshirë negociatat e armëpushimit, marrëveshjet e paqes dhe operacionet paqeruajtëse, pogjejnëmë pak mbështetje se kurrë më parë.

Ndërkohë, numri i luftëtarëve në çdo konflikt po rritet. Që nga sulmet e 11 shtatorit 2001, dhunaterroriste ka shqetësuar amerikanët dhe evropianët. Por edhe pse Europa Perëndimore, ka përjetuar disa sulme të tmerrshme gjatë viteve të fundit, beteja e vërtetë terroriste nuk ështënëPerëndim.

Vetëm 2 për qind e të gjitha sulmeve të lidhura me terrorizmin, dhe 1 përqind e të gjithavdekjeve, kanë ndodhur në vendet evropiane në gjysmën e parë të vitit 2017. Më shumë se 90 për qind e tëgjitha sulmeve terroriste dhe vdekjeve të lidhura me të, ndodhën në vetëm 7 vende:Afganistan, Irak, Nigeri, Pakistan, Somali, Siri dhe Jemen.

Dhe sipas Indeksit të Terrorizmit Global, më shumë se gjysma e rreth 19.000 vrasjeve ngaterroristëtnë vitin 2017 u kryen nga vetëm katër grupe:Shteti Islamik, Talebanët, Al-Shabab dheBoko Haram.Ndërkohë dhuna shtetërore kundër qytetarëve, ka vazhduar në shekullin XXI, megjithëse në forma më pak të hapura sesa gulagët apo masakrat masive të të burgosurve politikëdhe pakicave etnike, sidikur nga Josif Stalini, apo gjatë genocidit të vitit 1994 në Ruandë.

Qeveritë janë shumë më të mençura, për të fshehur teprimet e tyre të dhunshme. Për shembullnëMeksikë, treçereku i të gjithë të burgosurve, pohojnë se janë torturuar në burg. Në Rio de Zhaneiro të Brazilit, policia vrau më shumë se 1.000 persona në vitin 2018. Në Nigeri, mbi 7.000 njerëz kanë vdekur në qendrat e paraburgimit. dhe 1.200 të tjerë janë ekzekutuar me vdekje pa gjykime të rregullta.

Ndërkohë, në Korenë e Veriut, 80.000–130.000 persona janë mbajtur në kampet e përqendrimit, qësipas një të mbijetuari të Holokaustit, janë edhe më të këqija se sa ato të Gjermanisë naziste.Por, meqë të dhënat për krime të tilla fshihen ose manipulohen lehtësisht, është e pamundur tadimërealisht sa dhunë ushtrojnë shtete të caktuara ndaj qytetarëve të tyre.

Së fundmi, është edhe krimi i organizuar. Gati në çdo pjesë e botës, ka përjetuar një vrasje tëkësajlloj dhune vitet e fundit, nga përplasjet mes karteleve në Meksikë, deri tek vrasjet mesbandave nëBrazil etj. Krimi i organizuar, lulëzon aty ku shtetet-kombe nuk janë në gjendje osenuk duan tëgarantojnë një prani minimale ose të ofrojnë shërbime bazë.

Por do të ishte e gabuar, ta trajtojmë krimin e organizuar, si një sinjal të mungesës së shtetit. Përkundrazi, politikanët, policia dhe rojet e burgjeve shpesh bëhen bashkë me mafien, karteletdhebandat, duke përfituar reciprokisht nga grabitja dhe nxjerrja e fitimeve të pandershme.

Në kaosin që pason, qeveritë mund të vendosin masat të ashpra ndaj krimit përmestaktikaverepresive dhe ndërhyrjeve ushtarake. Këto taktika, tentojnë që të fitojnë zgjedhjet.Policimibrutal, i inkurajon kriminelët të reagojnë me një dhunë edhe më të madhe. Qytetarët idruhen sipolicisë, ashtu si edhe bandave.

Por ekzistojnë mënyra më të mira, për të parandaluar apo reduktuar dhunën. Në vend të rritjessërepresionit ushtarak dhe policor, qeveritë, bizneset dhe grupet e shoqërisë civile, duhettëpërforcojnë atë që funksionon. Sa për fillim, kërkohet një investim i përtërirë në përpjekjet e OKB-së për parandalimin e konflikteve.

Ndërkohë, organizatat e rëndësishme, duhet të hulumtojnë me kujdes mënyrat për tënxiturdiplomacinë, dhe ndërmjetësimin midis qeverive dhe grupeve kriminale. Por edhe këtuduhetpasur kujdes. Marrëveshjet midis grupeve kriminale, nuk e zgjidhin problemin e qeverivegrabitqare, dhe ato madje mund të thellojnë mosbesimin e publikut ndaj drejtuesve tëqeverive.Ajo që nevojitet është krijimi i institucioneve më gjithëpërfshirëse dhe më të përgjegjshme.

Rruga më e sigurtë për të parandaluar sot vrasjet, është zvogëlimi i faktorëve që u japin atyreshkak.Kjo kërkon të fokusohemi tek pabarazia dhe përjashtimi politik, social dhe ekonomik.

Konfliktet e ardhshme, do të zhvillohen kryesisht nga kartelet e drogës, grupet mafioze, bandatdheterroristët. Ka ardhur koha, të rishikojmë rregullat tona të angazhimit./Foreign Policy, bota.al