Paqëndrueshmëria e Britanisë

Nga George Friedman

Brexit është më pak i rëndësishëm sesa brishtësia në rritje e Britanisë dhe Ishujve Britanikë.
Referendumi i Brexit ndau Britaninë. Vota u projektua për të demonstruar se Britania nuk donte të largohej nga Bashkimi Evropian. Në fakt, nëse elita politike dhe e biznesit e Britanisë dyshonte se referendumi do të rezultonte në vendimin “të mbeteshin”, nuk ka gjasa që votimi të ishte thirrur ndonjëherë. Por 52 përqind e votuesve donin të largoheshin nga BE; 48 për qind dëshironte të qëndronte. Nëse 2 për qind e votuesve kishin ndërruar pozicione, referendumi mund të kishte shkuar po aq lehtë në anën tjetër.

Britania ishte thellësisht e ndarë, dhe elitat nuk ishin të vetëdijshme për atë ndarje. Pyetja kritike ishte: A kanë ndonjë interes në realitetin me të cilin ballafaqohen shumica e britanikëve?

Kundërshtarët e mirënjohur të Brexit ishin të sigurtë se ata që votuan për të dalë nga BE ishin të paarsimuar dhe të paaftë për të kuptuar pasojat e votës së tyre. Kundërshtarët e Brexit u përpoqën të delegitimizonin rezultatin e referendumit duke delegjitimizuar në mënyrë efektive procesin demokratik: Ata argumentuan se pak më shumë se gjysma e publikut britanik nuk ishte kualifikuar për të pasur një opinion – duke thënë në mënyrë efektive se 52 përqind e votuesve britanikë duhet të kishin lënë çështje të tilla serioze.

Ndarja që ka dalë në botën pas Brexit kërcënon të rihapë paqartësitë shekullore brenda Ishujve Britanikë. Vetë Bashkimi Europian nuk ishte burimi i kësaj ndarjeje, por politikat e tij ndihmuan për të nxitur një pykë më të thellë.
Pabarazia e Tregtisë së Lirë

Tregtia e lirë është problemi kryesor që mbështet Brexit. Mbështetësit e BE në Mbretërinë e Bashkuar përparuan nën anëtarësimin britanik në bllok. Por tregtia e lirë nuk u interesonte të gjithë britanikëve, dhe duke denigruar votuesit e Brexit, vendet e BE nuk arritën ta pranonin këtë. Mbështetësit kryesorë të Brexit ishin në zonat industriale të Mbretërisë së Bashkuar, ku njerëzit kishin humbur vendet e punës pasi kompanitë britanike i kishin zhvendosur fabrikat e tyre në vende të tjera ose pasi Britania nuk mund të konkuronte më në industri të caktuara.

Tregtia e lirë paraqiste dy pyetje jetike në Britani. Së pari, sa kohë duhet për të parë përfitimet e tregtisë së lirë? Në afat të gjatë, mund të ketë përparësi për të gjitha kombet. Por nëse jeni 50 vjeç dhe e keni humbur punën, nuk mund të jetoni aq gjatë sa të korrni shpërblimet. Siç e tha John Maynard Keynes, “Në afat të gjatë jemi të gjithë të vdekur”.

Së dyti, kush përfiton nga tregtia e lirë? Megjithëse produkti i brendshëm bruto i një vendi mund të rritet, përfitimet nuk shpërndahen në mënyrë të barabartë. Segmente të rëndësishme të shoqërisë nuk ndajnë në prosperitet dhe madje mund të vuajnë thellë ndërsa të tjerët përfitojnë. Kjo duket të ketë qenë realiteti prapa votës së Brexit: Shumë fitojnë nga tregtia e lirë, dhe shumë kanë humbur terrenin.

Këta të fundit humbën jo vetëm teren ekonomik. Ata gjithashtu humbën aftësinë politike për të ndryshuar rrjedhën e ngjarjeve. Anëtarësimi në BE krijoi një ngurtësi në sistemin politik; shumë rregulla të vendosura nga Brukseli nuk mund të refuzoheshin nga Westminster. Prandaj, Britania humbi shumë sovranitete. Për ata që përparonin nën BE, ky ishte një çmim i vogël për të paguar. Për ata që nuk panë dobi, humbja e pushtetit politik i bëri ata të pafuqishëm.

Ndarja e Britanisë

Kjo histori është thënë dhe është thënë përsëri. Mos përfillja e klasave të larta për klasat më të ulta ishte epidemi në Britani deri në Luftën e Parë Botërore; më pas ajo i dha rrugë për njohjen e shtetësisë së përbashkët. Por tregimi aktual i kësaj historie çon në një realitet më të rëndësishëm. Megjithatë Brexit shtrëngon, Britania do të mbetet e ndarë dhe politikisht e paqëndrueshme. Hidhërimi i votuesve “të mbetur” është i mrekullueshëm. Për ta, ky nuk ishte thjesht një debat politik por një çështje se kush e sundoi Britaninë. Nëse tërheqja nga BE dëmton interesat e tyre, zemërimi i tyre do të bëhet një karakteristikë fikse e klasave të sipërme.

Nëse, nga ana tjetër, Parlamenti voton për të anuluar votën e Brexit ose për të thirrur një referendum tjetër, një pjesë tjetër por e rëndësishme e popullsisë britanike do të bëhet e hidhëruar. Secila masë do të sinjalizonte se qëllimi i referendumit të parë ishte të pohonte pozitën e elitës në BE dhe se ata do të vazhdojnë të përpiqen deri sa të fitojnë. Avokatët pro-BE janë të sigurtë se do të fitonin në një referendum të dytë, por asgjë nuk mund të jetë e sigurt kur bëhet fjalë për çështje të opinionit publik.

Brexit, pra, po institucionalizon një ndarje të madhe sociale, duke ringjallur përbuzjen e elitave për të varfërit dhe urrejtjen e të varfërve për të pasurit. Edhe sikur një referendum tjetër të shihte njëra anë të fitonte nga një diferencë prej 70 deri në 30 përqind, pothuajse një e treta e popullsisë do të kundërshtonin thellësisht rezultatin. Kjo është një fetë e madhe e popullsisë për t’u larguar nga zemërimi dhe tjetërsimi.

Sistemi politik britanik është në kaos. Konservatorët historikisht folën për një segment të shoqërisë, Laburistët për një tjetër. Nuk është më e qartë se kush flet për kë, apo nëse zërat e tyre kanë rëndësi.
Përtej Brexit

Brexit, pra, ka ripërcaktuar dinamikën e brendshme të Britanisë në një kohë kur çështja e Ishujve Britanikë po rihapet. Në Skoci, një 45 përqindësh i jashtëzakonshëm i popullsisë votoi për të lënë Mbretërinë e Bashkuar në referendumin e pavarësisë së vitit 2014. Kjo çështje, si Brexit, nuk është e mbyllur. Më e rëndësishmja, çështja gjithnjë e rrezikshme irlandeze është rishfaqur. Kjo pyetje ishte zgjidhur për një shekull, por Brexit ka paraqitur kërcënime për një paqe të butë. Megjithëse rajoni kufitar nuk ka përdorur dhunën (përveç një çifti në lidhje me incidentet), historikisht marrëdhëniet midis Irlandës së Veriut dhe Republikës së Irlandës, si dhe marrëdhëniet e tyre me Britaninë, kanë qenë eksplozive.

Pra, ndërsa Britania kalon nëpër krizën e saj më intensive sociale në breza, kohezioni i Ishujve Britanikë është sërish në diskutim. Nuk është e pakonceptueshme që unioni të bëhet i vjetërsuar dhe se gjeografia e Britanisë mund të lidhej me një madhësi që nuk shihet me shekuj. Dhe nëse kjo ndodh, dinamika e kontinentit do të ndryshojë.

Këto janë evolucione ekstreme dhe të pamundura, por pesë vjet më parë lloji i përbuzjes së klasës dhe urrejtjes që ka dalë në Britaninë e pas Brexit do të ishte i paimagjinueshëm. Ndoshta pika më e rëndësishme është se çështja e BE ishte shkas. Ndërsa realiteti i zmadhimit të ndarjes të klasave u shfaq në Britani, BE e bëri menaxhimin e situatës shumë më të vështirë.

Kjo situatë nuk është unike për Britaninë. Tensioni i klasës dhe mospërputhja politike janë bërë të zakonshme në kontinent dhe në Shtetet e Bashkuara, si dhe në Rusi, ku vetëm 33 përqind e njerëzve thonë se besojnë në presidentin e tyre. Në disa mënyra, më kujtohen periudha ndërluftuese e viteve 1920 dhe 1930, kur tensionet e klasave ishin të thella. Por edhe atëherë, partitë politike në shumicën e vendeve ishin të qëndrueshme dhe të parashikueshme. Shtrirja e pasigurisë në sistemin e partive politike e bën situatën aktuale të Britanisë gjithnjë e më të shqetësuar./GPF

 

Fraksion.com