Korrupsioni dhe konflikti
Nga MSc. Mimoza Golikja
Korrupsioni ka qenë një element kryesor i zhvillimit të debateve që nga mesi i viteve 1990. Efektet e tij gërryese janë të mirë dokumentuara. Korrupsioni me rrënjë të thella parandalon rritjen ekonomike gjithëpërfshirëse, devijon ndihma dhe nënshtron ndihmën ndërkombëtare për zhvillim. Por  një nga  pasojat e përhapura të korrupsionit, po aq e rëndësishme, është gjithashtu shumë më pak e njohur dhe shumë më pak e studiuar siç është ndikimi i tij në sigurinë kombëtare dhe ndërkombëtare. Kjo është arsyeja pse korrupsioni ka rëndësi për NATO-n.
Dr Karolina MacLachlan Ă«shtĂ« menaxhere  e Programit Rajonal âEvropa pĂ«r TransparencĂ« NdĂ«rkombĂ«tare, Mbrojtja dhe Siguriaâ. Duke u bazuar nĂ« punĂ«n e saj nĂ« organet e NATO-s dhe institucionet e mbrojtjes kombĂ«tare, pĂ«rfshirĂ« edhe pjesĂ«marrjen nĂ« ushtrime, ajo ka shkruar rreth kĂ«tij fenomeni. Publikime nga TI-Mbrojtja dhe Siguria ofrojnĂ« analiza mĂ« tĂ« thella tĂ« lidhjeve midis korrupsionit dhe pasigurisĂ« (The Fifth Column), lidhjet midis korrupsionit dhe ekstremizmit tĂ« dhunshĂ«m (The Big Spin), promovimin e llogaridhĂ«nies nĂ« industrinĂ« e mbrojtjes dhe çështje tĂ« lidhura. TI-Mbrojtja dhe Siguria, gjithashtu  ka filluar njĂ« nismĂ« qĂ« synon tĂ« promovojĂ« standardet e qeverisjes sĂ« pĂ«rgjegjshme tĂ« mbrojtjes. Dr. MacLachlan thotĂ« se âKorrupsioni dhe kapja e shtetit kontribuan nĂ« shpĂ«rthimin e pranverĂ«s arabe dhe konfliktet pasuese. Ishte njĂ« faktor kyç nĂ« humbjen e forcave irakiane gjatĂ« betejĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« Mosulit. Ai ushqeu ngritjen e ISIS / Daesh dhe Boko Haram dhe Ă«shtĂ« pĂ«rdorur si njĂ« mjet i politikĂ«s sĂ« jashtme nga disa shtete pĂ«r tĂ« minuar nĂ« mĂ«nyrĂ« aktive institucionetâ. Korrupsioni ishte gjithashtu ânjĂ« faktor kyçâ qĂ« kontribuonte nĂ« dĂ«shtimet e ndĂ«rhyrjeve ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« Irak dhe Afganistan, thotĂ« ajo. Korrupsioni i pĂ«rhapur dhe kapja e shtetit nga rrjetet kriminale minuan legjitimitetin e qeverisĂ« afgane, reduktuan efektivitetin e saj dhe krijuan njĂ« burim pakĂ«naqĂ«sie pĂ«r popullatĂ«n e vet. Ai ka nxitur rekrutimin e talibanĂ«ve, gjĂ« qĂ« e bĂ«ri shumĂ« mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r ForcĂ«n e NdihmĂ«s sĂ« SigurisĂ« NdĂ«rkombĂ«tare (ISAF) tĂ« udhĂ«hequr nga NATO (2003-2014) pĂ«r tĂ« arritur qĂ«llimet kryesore tĂ« misionit, nga siguria nĂ« qeverisje efektive. Sipas fjalĂ«ve tĂ« Ryan Crocker, ish ambasadori i Shteteve tĂ« Bashkuara nĂ« Afganistan, âPika pĂ«rfundimtare e dĂ«shtimit pĂ«r pĂ«rpjekjet tona … nuk ishte kryengritja. Ishte pesha e korrupsionit endemikâ.
NĂ« Irak, korrupsioni nĂ« rekrutimin dhe promovimin e ushtrisĂ«, ekzistenca e ushtarĂ«ve fantazĂ«m dhe vjedhja e armĂ«ve dhe furnizimeve e bĂ«nte ushtrinĂ« – eprori nĂ« letĂ«r – tĂ« paarmatosur, tĂ« pafuqishĂ«me dhe nĂ« fund tĂ« fundit tĂ« paaftĂ« pĂ«r tĂ« ndalur ngritjen e ISIS / Daesh. âPĂ«r tĂ« ndaluar luftĂ«tarĂ«t xhihadistĂ«, trupat ndĂ«rkombĂ«tare duhej tĂ« ktheheshin nĂ« Irak disa vite pas pĂ«rfundimit tĂ« misionit tĂ« trajnimit tĂ« mĂ«parshĂ«m. E megjithatĂ«, lidhjet ndĂ«rmjet korrupsionit dhe pasigurisĂ« nuk janĂ« bĂ«rĂ« pjesĂ« integrale e debateve dhe planeve kyçe tĂ« lidhura me sigurinĂ«. Edhe kur korrupsioni pranohet si njĂ« sfidĂ« strategjike, kjo njohje rrallĂ«herĂ« pĂ«rkthehet nĂ« udhĂ«zime dhe mjete specifike qĂ« mund tĂ« mbrojnĂ« angazhimin ndĂ«rkombĂ«tar nga rreziku i korrupsionit. Ndoshta edhe mĂ« e rĂ«ndĂ«sishmja, masa tĂ« tilla mund tĂ« ndihmojnĂ« nĂ« shmangien e situatave nĂ« tĂ« cilat ndĂ«rhyrjet ndĂ«rkombĂ«tare pa dashje pĂ«rfundojnĂ« duke mbĂ«shtetur rrjetet e korruptuara dhe duke parĂ« burimet e tyre tĂ« devijuaraâ.
Këto konsiderata janë çelësi për operacionet ushtarake që variojnë nga ngritja e kapaciteteve të mbrojtjes deri në stabilizimin, menaxhimin e krizave dhe misionet për mbështetjen e paqes. Operacionet sjellin sasi të konsiderueshme të burimeve, të dyja të prekshme, nga mbështetje lokale në trajnim dhe pajisje, dhe të paprekshme, të tilla si mbështetje për qeverinë e vendit pritës dhe forcat e armatosura. Nëse planifikuesit dhe implementuesit nuk janë të kujdesshëm, këto burime mund të devijohen dhe keqpërdoren nga rrjete dhe faktorë të korruptuar që përfitojnë nga kaosi dhe jostabiliteti.
NATO dhe anti-korrupsioni
Deri në Samitin e vitit 2016 në Varshavë, NATO ishte aktive në fushën e anti-korrupsionit kryesisht përmes programit të Ndërtimit të Integritetit (BI), i cili fokusohet në analizën e rreziqeve të korrupsionit në sektorët e mbrojtjes dhe ndihmon në hartimin e programeve kombëtare anti-korrupsion. Një ndryshim hapi ndodhi në Varshavë me miratimin e një politike BI, e cila shkon përtej qëllimit fillestar të programit. Politika e bën të qartë se parandalimi dhe luftimi i korrupsionit duhet të inkorporohet në detyrat kryesore të Aleancës: nga mbrojtja kolektive deri tek reagimi ndaj krizave ndaj sigurisë kooperuese. Një plan veprimi BI që synon të integrojë konsideratat kundër korrupsionit në aktivitetet e mëtejshme të NATO-s.
RĂ«ndĂ«sia e politikĂ«s dhe e planit tĂ« veprimit Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« ekzagjerohet. NĂ« Afganistan, misioni i ISAF nuk filloi tĂ« trajtojĂ« çështjet e korrupsionit deri nĂ« vitin 2007. U deshĂ«n nĂ«ntĂ« vjet,  deri nĂ« vitin 2012,  pĂ«r zbutjen e ndikimit tĂ« korrupsionit pĂ«r t’u bĂ«rĂ« njĂ« linjĂ« angazhimi nĂ« Planin e Operacioneve tĂ« ISAF.
Zhdukja e çështjeve të korrupsionit gjatë planifikimit dhe punësimit e bëri më të vështirë njohjen e manifestimeve dhe pasojave të tyre, në veçanti çështjet e korrupsionit që kishin ndikim në aftësinë e misionit për të përmbushur objektivat e  tij. Kjo do të thoshte se injektimi i burimeve që tejkalonin kapacitetin absorbues të Afganistanit nuk ishte marrë si një rrezik kyç. Kontratat lokale të sigurimit, siç ishte kontrata e kamionëve të transportit të vendit pritës, të cilat ushqyen kryekomandantët dhe zyrtarët e korruptuar, nuk janë analizuar për përfitimet e tyre potenciale ndaj rrjeteve të korruptuara. Në fakt, ISAF përkeqësoi korrupsionin që riskoi të luftohej më vonë.
NjĂ« arsye pĂ«r reagimin e ngadalshĂ«m Ă«shtĂ« se forcat e dislokuara nuk janĂ« pĂ«rdorur pĂ«r t’u marrĂ« me çështjen e korrupsionit. Ishte shumĂ« e lehtĂ« ta konsideronte atĂ« si njĂ« çështje zhvillimi qĂ« mund tĂ« priste derisa tĂ« krijohej siguria. Pa udhĂ«zime tĂ« tilla si procedurat standarde tĂ« operimit dhe me pak ekspertizĂ« nĂ« dispozicion, njĂ« çështje si korrupsioni Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« trajtohet edhe nĂ«se vĂ«rehet, sidomos nĂ« njĂ« mjedis tĂ« pasigurtĂ«, kur plumba fillojnĂ« tĂ« fluturojnĂ«, ka pak kohĂ« ose kapacitet pĂ«r tĂ« menduar dhe zbatuar zbutje pĂ«r njĂ« rrezik tĂ« panjohur.
KĂ«tu mund tĂ« ndihmojĂ« politika e NATO-s pĂ«r BI. âNĂ«se shihet si njĂ« pĂ«rcaktues standard dhe zbatohet nga aleatĂ«t e NATO-s, politika mund tĂ« ndihmojĂ« qĂ« korrupsioni tĂ« merret parasysh nĂ« NATO dhe planifikimin kombĂ«tar pĂ«r operacionet ushtarake. Kjo do tĂ« rrisĂ« gatishmĂ«rinĂ« pĂ«r ta pĂ«rballuar atĂ« nĂ« teatĂ«r, pĂ«r tĂ« identifikuar mjedise me rrezik tĂ« lartĂ«, pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« masat zbutĂ«se para vendosjes sĂ« trupave, pĂ«r tĂ« monitoruar ndikimin e korrupsionit nĂ« mision dhe pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dukje aktivitetet e misionit qĂ« mund tĂ« pĂ«rkeqĂ«sojnĂ« ashpĂ«rsia dhe arritja e praktikave korruptive. Ajo gjithashtu duhet tĂ« ndihmojĂ« aleatĂ«t pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar marrĂ«dhĂ«nie me organizatat qĂ« mund t’i ndihmojnĂ« ata nĂ« teatĂ«r dhe pĂ«r tĂ« identifikuar burimet e ekspertizĂ«s teknike qĂ« ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« jenĂ« tĂ« dobishmeâ.
Rëndësia e qeverisjes së mbrojtjes
NdĂ«rsa korrupsioni nĂ« çdo sektor mund tĂ« dĂ«mtojĂ«, korrupsioni nĂ« forcat e mbrojtjes dhe tĂ« sigurisĂ«, qĂ« ka pĂ«r detyrĂ« tĂ« mbrojĂ« popullsinĂ« dhe t’i pĂ«rgjigjet pasigurisĂ«, Ă«shtĂ« veçanĂ«risht i dĂ«mshĂ«m. NĂ« disa raste, efektet e korrupsionit tĂ« grabitqarĂ«ve  janĂ« menjĂ«herĂ« tĂ« dukshme, me forcat e sigurisĂ« duke abuzuar me popullsinĂ«, pĂ«r tĂ« cilĂ«n janĂ« krijuar pĂ«r tâi mbrojtur. NĂ« aste tĂ« tjera, fshehtĂ«sia dhe konfidencialiteti qĂ« shpesh e shoqĂ«ron kĂ«tĂ« sektor mund tĂ« fshehin efektet e korrupsionit, deri nĂ« njĂ« krizĂ« dhe njĂ« dĂ«shtim nĂ« shkallĂ« tĂ« gjerĂ«.
âKur njĂ« ushtri dĂ«shton, ajo dĂ«shton nĂ« mĂ«nyrĂ« spektakolare: forcat joefektive dhe tĂ« pĂ«rplasura krijojnĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r tĂ« lulĂ«zuar pĂ«r tĂ« ngjashmit e Boko Haram, ISIS / Daesh dhe grupet e krimit tĂ« organizuar. Pasojat janĂ« shumĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r t’u injoruar nga siguria ose nga komuniteti i zhvillimit: nĂ«se paqja dhe siguria duhet tĂ« mbajnĂ« dhe krijojnĂ« kushte pĂ«r zhvillim, trajtimi i korrupsionit tĂ« mbrojtjes dhe sigurisĂ«, sidomos nĂ« shtetet e brishta dhe tĂ« prekura nga konflikti, duhet tĂ« jetĂ« njĂ« prioritet.
Një kombinim i sekretit, nevojave të perceptuara të sigurisë dhe prestigjit kombëtar shpesh e bën të vështirë reformimin e institucioneve të mbrojtjes dhe sigurisë. Megjithatë, pa reformuar ato, stabiliteti dhe siguria nuk mund të zërë rrënjë.
âNĂ« vitet e para pas pavarĂ«sisĂ« nĂ« Sudanin e Jugut, pĂ«r shembull, elita qeverisĂ«se shfuqizoi tĂ« ardhurat e naftĂ«s pĂ«r tĂ« financuar rrjetet e patronazhit pĂ«rmes shpenzimeve tĂ« sektorit tĂ« mbrojtjes. NjĂ« buxhet ushtarak i fryrĂ« u pĂ«rdor pĂ«r tĂ« paguar pagat e 230,000 ushtarĂ«ve dhe pjesĂ«tarĂ«ve tĂ« milicisĂ« qĂ« i pĂ«rkisnin rrjeteve tĂ« ndryshme tĂ« patronazhit. NdĂ«rkohĂ«, buxhetet e departamenteve tĂ« tjera u bastisĂ«n dhe burimet u ridrejtuan nĂ« sektorin e mbrojtjes: nĂ« vitin 2012, kur shpenzimet e mbrojtjes dhe tĂ« sigurisĂ« pĂ«rbĂ«nin 35 pĂ«rqind tĂ« buxhetit tĂ« Sudanit Jugor, donatorĂ«t financuan 75 pĂ«rqind tĂ« sektorit shĂ«ndetĂ«sor tĂ« Sudanit Jugor. PĂ«r disa vite, sistemi i patronazhit ka funksionuar nĂ« Sudanin e Jugut; besnikĂ«ria Ă«shtĂ« pranuar dhe dhuna Ă«shtĂ« mbajtur nĂ«n kontroll. Por nĂ« vitin 2012, rritja e çmimeve tĂ« besnikĂ«risĂ«, mosmarrĂ«veshja me qeverinĂ« sudaneze mbi pĂ«rdorimin e infrastrukturĂ«s sĂ« naftĂ«s dhe njĂ« rĂ«nie globale nĂ« çmimet e naftĂ«s çuan nĂ« zvogĂ«limin e prodhimit dhe tĂ« ardhurave mĂ« tĂ« ulĂ«ta. Kjo zvogĂ«lonte aftĂ«sinĂ« e qeverisĂ« sĂ« Presidentit Salva Kiir pĂ«r tĂ« blerĂ« besnikĂ«rinĂ« e kundĂ«rshtarĂ«ve tĂ« tij, kĂ«shtu qĂ« Kiir u drejtua pĂ«r tĂ« shkarkuar kundĂ«rshtarĂ«t e tij. Brenda njĂ« viti, lufta civile dhe kriza humanitare pĂ«rfshinĂ« vendin.â
Qeverisja e fuqishme e mbrojtjes Ă«shtĂ« veçanĂ«risht e rĂ«ndĂ«sishme kur shpenzimet e mbrojtjes rriten ose kur vendet ndryshe zgjerojnĂ« forcat e tyre tĂ« armatosura dhe shtrirjen e politikĂ«s sĂ« tyre tĂ« sigurisĂ« dhe mbrojtjes. Aktualisht shpenzimet e mbrojtjes po rriten mĂ« tĂ« shpejtĂ« nĂ« vendet ku standardet e qeverisjes sĂ« mbrojtjes janĂ« mĂ« tĂ« dobĂ«ta. NĂ« 2016, 22 shtete afrikane shpenzuan mĂ« shumĂ« se pesĂ« pĂ«r qind tĂ« buxheteve tĂ« tyre nĂ« mbrojtje, ndĂ«rsa shtatĂ« vende shpenzuan mbi dhjetĂ« pĂ«r qind. Ky Ă«shtĂ« njĂ« investim i rĂ«ndĂ«sishĂ«m, i cili mund tĂ« devijojĂ« burimet nga shĂ«rbimet e tjera publike, duke pĂ«rfshirĂ« shĂ«ndetin dhe arsimin. âPor nĂ« shumĂ« vende ku rritja e shpenzimeve Ă«shtĂ« nĂ« rritje, zhvillimi i mekanizmave efektivĂ« tĂ« mbikĂ«qyrjes po dĂ«shton tĂ« mbajĂ« ritmin. Buxhetet e mbrojtjes janĂ« kryesisht tĂ« paqarta dhe tĂ« pĂ«rjashtuara nga shqyrtimi i jashtĂ«m dhe armĂ«t dhe pajisjet e fituara rrallĂ« janĂ« tĂ« planifikuara mirĂ« dhe as nuk kontribuojnĂ« nĂ« efektivitetin e forcave tĂ« armatosura.
NATO nuk Ă«shtĂ« e panjohur pĂ«r tĂ« pĂ«rhapur standarde tĂ« larta tĂ« qeverisjes sĂ« mbrojtjes: pranimi i shteteve tĂ« reja anĂ«tare Ă«shtĂ« kushtĂ«zuar me respektimin e tyre ndaj qeverisjes sĂ« mirĂ« tĂ« forcave tĂ« tyre mbrojtĂ«se, duke pĂ«rfshirĂ« mbikĂ«qyrjen demokratike dhe civile. Aleanca, e cila mbetet njĂ« burim i rĂ«ndĂ«sishĂ«m i normave dhe standardeve nĂ« mbrojtje, Ă«shtĂ« e vendosur pĂ«r t’i ndihmuar vendet e tjera tĂ« pĂ«rmirĂ«sojnĂ« qeverisjen e tyre tĂ« mbrojtjes. PĂ«r shembull, âmisioni i ri i AleancĂ«s pĂ«r trajnimin dhe ngritjen e kapaciteteve nĂ« Irak, duhet tĂ« pĂ«rfshijĂ« masat pĂ«r tĂ« luftuar korrupsionin dhe pĂ«r tĂ« forcuar qeverisjen e sektorit tĂ« mbrojtjes nĂ« Irak. NdĂ«rsa beteja e Mosulit dhe ngritja e ISIS / Daesh sugjerojnĂ«, se kufizimi i ndikimit tĂ« korrupsionit duhet tĂ« jetĂ« njĂ« prioritet nĂ«se forcat irakiane do tĂ« jenĂ« nĂ« gjendje tĂ« ndĂ«rtojnĂ« fitimet e bĂ«ra gjatĂ« dy viteve tĂ« fundit.â
 Misionet e menaxhimit të krizës dhe stabilizimit
âDuke pranuar se Aleanca ishte e pĂ«rgatitur keq pĂ«r tĂ« zbutur rreziqet e korrupsionit nĂ« operacione, politika e BI kĂ«rkon qĂ« qeverisja e mirĂ« dhe shqetĂ«simet anti-korrupsion tĂ« konsiderohen nĂ« tĂ« gjitha fazat e planifikimit dhe ekzekutimit operacional. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« sfidĂ« kryesore pĂ«r aleatĂ«t. Hulumtimet nga Transparency International (TI) kanĂ« identifikuar aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« njohur dhe zbutur rreziqet e korrupsionit si njĂ« lidhje e dobĂ«t midis aleatĂ«ve dhe partnerĂ«ve tĂ« NATO-s. NĂ« vetĂ«m tre vende kemi gjetur prova tĂ« doktrinĂ«s qĂ« adresojnĂ« korrupsionin, udhĂ«zime mbi prokurimin operacional ose trajnimin pĂ«r trupat kundĂ«r korrupsionit.â
Roli i NATO-s si njĂ« pĂ«rcaktues standard  mund tĂ« ndihmojĂ« nĂ« rritjen e gatishmĂ«risĂ« kombĂ«tare, si nĂ«pĂ«rmjet ofrimit tĂ« udhĂ«zimeve tĂ« praktikave tĂ« mira dhe nĂ«pĂ«rmjet ekspozimit tĂ« zyrtarĂ«ve pĂ«r çështjen, pasi ato rrotullohen pĂ«rmes sistemeve tĂ« NATO-s. PĂ«r shembull, âQendra e LuftĂ«s sĂ« PĂ«rbashkĂ«t e AleancĂ«s ka pĂ«rfshirĂ« temat qĂ« kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« me korrupsionin nĂ« ushtrimet qĂ« ata kryejnĂ« (tĂ« cilat kanĂ« marrĂ« pjesĂ« TI – Mbrojtja dhe Siguria). TĂ« nxitur nga UdhĂ«zimi Vjetor i Komandantit Suprem tĂ« Forcave Aleate nĂ« EuropĂ« mbi StĂ«rvitjet, qĂ« pĂ«rfshin zbutjen e korrupsionit midis rezultateve tĂ« ushtrimit dhe shtyrĂ« nga nevojat e Shtabit tĂ« StrukturĂ«s sĂ« Forcave tĂ« NATO-s, shumĂ« prej tĂ« cilave e kanĂ« njohur korrupsionin si njĂ« sfidĂ«, ushtrimet kanĂ« qenĂ« aspekti mĂ« i dukshĂ«m e pĂ«rpjekjeve tĂ« NATO-s pĂ«r tĂ« zbutur rreziqet e korrupsionit. Investimi nĂ« stĂ«rvitje ka rezultuar tashmĂ« nĂ« ndryshime nĂ« procedurat standarde tĂ« operimit dhe ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« japĂ« edhe mĂ« shumĂ« kthime nĂ«se vazhdon.â
StĂ«rvitjet janĂ« veçanĂ«risht tĂ« dobishme pĂ«r tĂ« kuptuar se luftimi i korrupsionit Ă«shtĂ« njĂ« çështje teknike dhe politike. âPa presion tĂ« lidershipit, zgjidhjet teknike nuk kanĂ« gjasa tĂ« marrin tĂ«rheqje. Pa ekspertizĂ« teknike midis punonjĂ«sve tĂ« stafit, angazhimi i nivelit tĂ« lartĂ« nuk mund tĂ« realizohet, thjesht sepse askush nuk do tĂ« dijĂ« se si ta pĂ«rkthejĂ« atĂ« nĂ« zgjidhje teknike. NĂ« mjediset ku korrupsioni Ă«shtĂ« njĂ« rrezik i rĂ«ndĂ«sishĂ«m, ka kuptim pĂ«rforcimin e stafit ushtarak me ekspertĂ« nga institucionet e tjera, nga zbatimi i ligjit nĂ« qeverisje. MegjithatĂ«, çdo seli ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« bazĂ« tĂ« ekspertizĂ«s, nĂ«se vetĂ«m tĂ« jetĂ« nĂ« gjendje tĂ« njohĂ« dhe tĂ« pĂ«rcaktojĂ« njĂ« kĂ«rcĂ«nim kur tĂ« shfaqet, dhe tĂ« dijĂ« se ku tĂ« kĂ«rkojĂ« ndihmĂ«.â
Elasticiteti aleat
Ndikimi i korrupsionit nĂ« sigurinĂ« kombĂ«tare, sovranitetin dhe pavarĂ«sinĂ« Ă«shtĂ« ilustruar mirĂ« nga zhvillimet nĂ« UkrainĂ«. Ish-nĂ«npresidenti amerikan Xho Bajden tha nĂ« vitin 2009 se âRusia gjatĂ« dekadĂ«s sĂ« fundit ka pĂ«rdorur njĂ« tjetĂ«r armĂ« tĂ« politikĂ«s sĂ« jashtme. Ajo pĂ«rdor korrupsionin si njĂ« mjet shtrĂ«ngimi pĂ«r ta mbajtur UkrainĂ«n tĂ« prekshme dhe tĂ« varur. Pra, ndiqni kĂ«to reforma pĂ«r tĂ« çrrĂ«njosur korrupsionin. Nuk ka tĂ« bĂ«jĂ« vetĂ«m me qeverisjen e mirĂ«. Ka tĂ« bĂ«jĂ« me vetĂ«-ruajtjen. Ka tĂ« bĂ«jĂ« me sigurinĂ« tuaj shumĂ« kombĂ«tareâ. Korrupsioni mendohet shpesh si njĂ« kancer, njĂ« forcĂ« e keqe, por amorfe, qĂ« minon zhvillimin dhe sigurinĂ«. KĂ«tij interpretim, megjithatĂ«, i mungojnĂ« mĂ«nyrat vendimtare nĂ« tĂ« cilat praktikat korruptive mund tĂ« pĂ«rdoren qĂ«llimisht, me vetĂ«dije tĂ« punĂ«suar nga njĂ« shtet pĂ«r tĂ« minuar zgjedhjet e tjetrit dhe lirinĂ« e manovrimit. DobĂ«sitĂ« e korrupsionit, veçanĂ«risht nĂ« sektorĂ«t kryesorĂ« tĂ« mbrojtjes dhe tĂ« energjisĂ«, duhet tĂ« konsiderohen si mundĂ«si pĂ«r luftĂ« tĂ« pazakonta qĂ« kĂ«rcĂ«nojnĂ« aleatĂ«t dhe partnerĂ«t e NATO-s. KĂ«rcĂ«nimi qĂ« korrupsioni mund t’i parashtrojĂ« sovranitetit dhe sigurisĂ« kombĂ«tare duhet tĂ« inkorporohet nĂ« reagimin e NATO-s ndaj kĂ«rcĂ«nimeve hibride, tĂ« cilat aktualisht duket se pĂ«rqendrohen kryesisht nĂ« dezinformimin dhe sulmet kibernetike. NdĂ«rsa kĂ«to çështje nuk duhet lĂ«nĂ« pas dore, njĂ« fokus nĂ« ruajtjen e institucioneve tĂ« qĂ«ndrueshme tĂ« mbrojtjes qĂ« janĂ« tĂ« lidhura mirĂ« me popullatat e tyre do tĂ« ishte njĂ« kontribut i dĂ«shirueshĂ«m pĂ«r tĂ« luftuar kĂ«rcĂ«nimet e mundshme hibride.
Rruga në të ardhmen
FalĂ« politikĂ«s sĂ« BI dhe punĂ«s sĂ« saj pĂ«r ngritjen e kapaciteteve, NATO Ă«shtĂ« aktualisht nĂ« ballĂ« tĂ« institucioneve tĂ« sigurisĂ« dhe tĂ« mbrojtjes me qĂ«llim tĂ« zbutjes sĂ« rreziqeve tĂ« korrupsionit. âPor Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« mos pushoni mbi dafinat e dikujt; ende duhet tĂ« bĂ«het shumĂ«. PĂ«rparimi nĂ« ushtrime duket se nuk Ă«shtĂ« pĂ«rshtatur me zhvillimin e udhĂ«zimeve strategjike dhe operacionale, ose duke pĂ«rditĂ«suar doktrinat kyçe pĂ«r tĂ« udhĂ«hequr planifikuesit.
NATO gjithashtu nuk e ka lehtësuar organizimin e pavarur, duke përfshirë shoqërinë civile, për të monitoruar dhe kontribuar në zbatimin e politikës. Fakti që plani i veprimit i BI nuk është bërë publik, ka mundësi të kufizuara për të kontribuar për organizatat e jashtme. Derisa është e kuptueshme që disa aspekte të planit të veprimit dhe zbatimi i tij mund të kenë nevojë të mbeten të klasifikuara, nuk ka gjasa që kjo të aplikohet në tërësinë e planeve dhe veprimeve të NATO-s. Korrupsioni në mbrojtje dhe siguri është një shqetësim i përbashkët, i cili do të përfitonte nga një koalicion i aktorëve të angazhuar rreth tij, një koalicion i cili mund të përfitonte gjithashtu një krizë.
NdĂ«rsa strukturat e NATO-s pĂ«rfshijnĂ« proçedurat e tyre tĂ« çështjeve anti-korrupsion, sfida tjetĂ«r Ă«shtĂ« âtĂ« sigurohet qĂ« kĂ«to norma dhe praktika tĂ« miratuara nĂ« tĂ« gjithĂ« AleancĂ«n reflektohen nĂ« institucionet e mbrojtjes kombĂ«tare. Politika e BE-sĂ« bĂ«n çdo veprim nga ana e aleatĂ«ve vullnetar, dhe megjithatĂ« mbajtja e standardeve tĂ« larta tĂ« qeverisjes sĂ« mbrojtjes Ă«shtĂ« vendimtare: ndĂ«r tĂ« tjera pĂ«rfitimet do tĂ« ndihmojnĂ« nĂ« sigurimin e rritjes sĂ« planifikuar tĂ« buxheteve tĂ« mbrojtjes tĂ« AleatĂ«ve nĂ« dy pĂ«rqind tĂ« PBB-sĂ«. Konsultimet e kolegĂ«ve dhe eksperienca e kolegĂ«ve janĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« kyçe pĂ«r tĂ« ruajtur dhe pĂ«rmirĂ«suar kapacitetin institucionalâ.
Ushtrimet mund tĂ« bĂ«heshin gjithashtu ânjĂ« mjet pĂ«r pĂ«rhapjen e normave dhe praktikave anti-korrupsion midis aleatĂ«ve. PĂ«r kĂ«tĂ«, megjithatĂ«, anti-korrupsioni mund tĂ« duhet tĂ« bĂ«het njĂ« element i kĂ«rkesave formale tĂ« certifikimit tĂ« NATO-s. Aleanca gjithashtu do tĂ« duhet tĂ« zhvillojĂ« njĂ« sĂ«rĂ« skenarĂ«sh kundĂ«r korrupsionit dhe vlerĂ«suesve tĂ« trajnimeve tĂ« cilĂ«t mund tĂ« identifikojnĂ« sfidat dhe tĂ« kĂ«shillojnĂ« mbi praktikat mĂ« tĂ« miraâ.
Sfida pĂ«rfundimtare pĂ«r punĂ«n antikorrupsion tĂ« NATO-s Ă«shtĂ« âbashkĂ«punimi me institucionet e tjera, veçanĂ«risht Bashkimi Evropian. Drejtoria e PĂ«rgjithshme e Komisionit Evropian pĂ«r Negocimin e FqinjĂ«sisĂ« dhe Zgjerimit (DG NEAR) aktualisht sponsorizon programin BI tĂ« NATO-s, duke pranuar se qeverisja e mbrojtjes Ă«shtĂ« njĂ« faktor kyç nĂ« sigurinĂ« dhe stabilitetin e qĂ«ndrueshĂ«m. MegjithatĂ«, mund tĂ« bĂ«het edhe mĂ« shumĂ«, duke pĂ«rfshirĂ« punĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t pĂ«r pĂ«rfshirjen e masave antikorrupsion nĂ« procedurat standarde tĂ« operimit dhe proceset e planifikimit operativ pĂ«r vendosjet ndĂ«rkombĂ«tare; bashkĂ«punimi mbi dobĂ«sitĂ« e korrupsionit si pjesĂ« e luftĂ«s hibride; dhe ndĂ«rtimin e kapaciteteve tĂ« mbrojtjes nĂ« vendet partnere. Me tĂ« dy organizatat qĂ« pĂ«rballen me sfida tĂ« ngjashme, sigurisht qĂ« ka kuptim tĂ« kĂ«rkojmĂ« sinergjiâ./GazetaUshtria
Fraksion.com
