Duke menduar për Ballkanin: Në Ballkan, asgjë nuk harrohet, dhe asgjë nuk falet.

Nga George Friedman

Lajmi i javës së kaluar nga Ballkani ka qenë kërcënues. Serbia po bën kërkesa për Kosovën dhe përkrahësin e saj, Shqipërinë. Serbia vazhdon ta shohë Kosovën si një kërcënim për interesin e saj kombëtar. Rusët kanë dalë për të shprehur mbështetjen e tyre jo vetëm për serbët por edhe për serbët që jetojnë në Bosnje. Muajin e kaluar, Presidenti rus Vladimir Putin priti presidentin e Serbisë në Moskë. Ndërkohë, miqësia e SHBA me Shqipërinë është e thellë, duke e bërë pretendimin serb për Kosovën edhe më të rrezikshme. Më pak kërcënues, por jo më pak i rëndësishëm, Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan zhvilloi një tubim të fushatës muajin e kaluar në Sarajevë, kryeqytetin kryesisht mysliman të Bosnjës në vend dhe për një numër të madh votuesish të emigrantëve turq, për të fituar mbështetjen e tyre dhe për t’i treguar votuesve në vend se Ndikimi i Turqisë po përhapet në Ballkan.

Ballkani është kapur gjithmonë midis fuqive të mëdha. Nuk është gjithashtu e pazakontë që Ballkani të duket se është në buzë të luftës. Ata zakonisht e shmangin atë. Kur ata dështojnë, rezultati është katastrofik. Përfundimisht, kjo katastrofë do të vijë, por në vend që të mendojmë  se kur do të ndodhë, gjëja e rëndësishme është të kuptojmë dinamikën që çon në këtë pasiguri, duke filluar me gjeografinë.

Mendoj se Ballkani ka dy pjesë, një veri dhe një jug. Veriu në përgjithësi është i thjeshtë i ndarë midis Kroacisë, Serbisë dhe Bosnjës. Kroacia, një vend me shumicë katolike me lidhje historike me Hungarinë dhe lidhje aktuale me Gjermaninë dhe Bashkimin Evropian, është tërësisht e qartë. Serbia, një vend i krishterë ortodoks, është kryesisht e qartë. Po ashtu  është pjesa veriore e Bosnjës, një zonë e dominuar nga serbët. Pjesa jugore e Ballkanit – Bosnja e jugut, Mali i Zi, Serbia Juglindore, Maqedonia dhe Shqipëria – është kryesisht malore. Bosnja Jugore dhe Shqipëria janë kryesisht myslimane. Maqedonia është një përzierje e të krishterëve ortodoksë dhe shqiptarëve myslimanë.

Nëse kjo duket e komplikuar, kjo është për shkak se është. Nacionalizmi në rajon është aq intensiv, sepse është aq i brishtë. Shtetet-kombe janë etnikisht heterogjene dhe kanë kundërshtuar një kohë të gjatë njëri-tjetrin. Shtetet e ndryshme i frikësohen fqinjëve të tyre, kështu që ata i përdorin këto ndarje etnike për t’i dobësuar ato, gjë që shkakton më shumë frikë. Përveç kësaj, serbët dhe kroatët flasin gjuhë të ngjashme, të kuptueshme reciprokisht. Por njëra është pjesë e botës katolike dhe pjesa tjetër e botës ortodokse. Njëri është i orientuar drejt Gjermanisë, tjetri drejt Rusisë. Dhe ata luftuan njëri-tjetrin me egërsi gjatë Luftës së Dytë Botërore – Kroacia së bashku me Gjermaninë, Serbia me aleatët.

Kjo shpjegon se si Ballkani është, por nuk shpjegon se si ai erdhi në këtë mënyrë. Duhet të kuptohet se këto vende dhe grupe etnike janë rezultat i mijëvjeçarëve të konfliktit midis Evropës dhe Lindjes së Mesme, një konflikt para krishterimit dhe Islamit, por një konflikt që vazhdoi pas shfaqjes së tyre. Aleksandri fitoi një perandori deri në Afganistan. Romakët kaluan nëpër Ballkan në rrugën e tyre për të krijuar një rrugë tokësore në Egjipt, burimi i grurit për Romën. Kryqëzatat krishtere kaluan këtu, ashtu sikurse edhe osmanët turq kur po shkonin në veri për të marrë Budapestin dhe pothuajse Vjenën. Dhe rusët, gjithmonë duke kërkuar të përmbajnë Gadishullin Evropian dhe Osmanët, ishin të dobishëm (bashkë me grekët) në përhapjen e ortodoksisë. Katolicizmi, ortodoksia dhe Islami janë angazhuar në një luftë tre-rrugësh pas shekullit të 15-të, duke bërë aleanca me njëri-tjetrin për të mposhtur atë që është lënë jashtë. Teologjia nuk i shtyu fuqitë e mëdha. Ajo i përcaktoi ato të voglat.

Ballkani ishte një autostradë për perandoritë dhe një tampon kundër perandorive në rritje. Në vetvete ata kishin pak vlerë, por ata ishin të domosdoshëm për këdo që kërkon të mbizotërojë në Mesdhe ose forcë projektuese nga veriu apo jugu. Kodrat dhe luginat e thurura krijuan strehim për grupe të ndryshme që mbijetuan nga pushtimet nga secili drejtim sepse përpjekja për t’i çrrënjosur ato nuk ia vlen. Rezultati ishte fshatrat e rrethuara nga malet që ruanin identitetin e tyre edhe përballë fuqisë së madhe. Por fuqitë e mëdha implantonin veten në rrafshinat dhe në disa lugina më pak të largëta. Kishat katolike dhe ortodokse dhe xhamitë flasin për këtë.

Por edhe brenda rajoneve që kanë një fe, realiteti është më kompleks. Mbi fshatin tjetër e kaluara këmbëngul dhe zemërimi me të. Në Ballkan, asgjë nuk harrohet, dhe asgjë nuk falet. Është një realitet thelbësor dhe i thellë. Ndonjëherë grindjet midis fshatrave tërheqin fshatra të tjerë, tërheqin kryeqytetet, tërheqin fuqi të mëdha. Ndonjëherë fuqitë e mëdha konkurrojnë me njëra-tjetrën tërheqin kryeqytetet dhe fshatrat e Ballkanit. Sido që të jetë, ka grindje të panumërta lokale dhe fuqi të pafund që kërkojnë hegjemoni mbi kontinentin dhe së bashku hapin derën për të gjitha ligësitë në rajon. Sot, rusët pëshpëritin për serbët, amerikanët pëshpëritin për shqiptarët, gjermanët pëshpëritin për kroatët dhe secili pëshpërit mbrapa. Fshatrat dëgjojnë thashethemet e të mëdhenjve, dhe fillojnë.

Ballkani nuk është vendi i vetëm në botë ku kjo gjë ndodh, por nuk ka vend tjetër që është kaq i rëndësishëm për kaq shumë fuqi të mëdha. Prandaj, nuk është për t’u habitur që gjithmonë ka zëra dhe thashethemet që janë shpesh zëra të luftës. Dhe nuk është për t’u habitur që thashethemet janë zakonisht të gabuara. Ato thjesht sigurojnë që do të habitemi kur të dalin të vërteta. Është vetëm një çështje kohe. Dhe ky është një rajon që supozon luftën, duke e bërë atë më shumë të mundshme./Geopolitical Futures

Fraksion.com