SHBA dhe Kanada: Lidhjet që i lidhin

SHBA ka nevojë për Kanadanë, dhe Kanadaja ka nevojë për Shtetet e Bashkuara.

Nga Jacob L. Shapiro

Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja  u përzgjodhën për të organizuar së bashku (së bashku me Meksikën) Kampionatin Botëror 2026, por kur bëhet fjalë për tregtinë, të dy vendet janë milje larg. Më 31 maj, Shtetet e Bashkuara vendosën të heqin përjashtimin e Kanadasë nga tarifat e çelikut dhe aluminit. Kryeministri kanadez Justin Trudeau goditi më 9 qershor, duke thënë se Kanadaja, e cila vitin e kaluar eksportoi 83 përqind të çelikut dhe 87 përqind të aluminit të saj në SHBA, do të impononte masat hakmarrëse deri më 1 korrik. Tre ditë më vonë, Presidenti i SHBA Donald Trump tha se deklarata e Trudeau do t’i kushtonte Kanadasë “shumë para.” Trudeau nuk pranoi t’i përgjigjej komenteve më të fundit të Trump dhe lufta e fjalëve duket se ka përfunduar atje, të paktën tani për tani.

Kjo nuk është hera e parë që administrata Trump është përplasur me një aleat të rëndësishëm të SHBA-së. Menjëherë pas marrjes së detyrës, Trump pati një shkëmbim të pakëndshëm me kryeministrin australian Malcolm Turnbull lidhur me mosmarrëveshjen për emigracionin.  Marrëdhënia e Trump me Kryeministrin e Mbretërisë së Bashkuar Theresa May ka qenë ngurta që nga fillimi dhe policia britanike madje ka pezulluar shkurtimisht ndarjen e inteligjencës me zyrtarët amerikanë pas bombardimeve të Manchesterit të vitit të kaluar, duke përmendur rrjedhjet e SHBA-ve të informacionit të ndjeshëm. Tani SHBA duket se bllokohet me fqinjin e saj verior. Por, si me  Australinë  dhe me  U.K, dueli retorik me Kanadanë është sipërfaqësor, i bazuar më shumë në tërheqjen e vëmendjes politike se sa në një ndryshim në marrëdhëniet dypalëshe.

Aleatët Stalwart

Kanadaja është shumë e varur nga marrëdhëniet e saj me Shtetet e Bashkuara, veçanërisht në aspektin ekonomik. Vitin e kaluar, 76 për qind e eksporteve kanadeze shkuan në Shtetet e Bashkuara. Sipas Bordit Kombëtar të Kanadasë, 99.1 për qind e eksporteve kanadeze të naftës së papërpunuar shkuan edhe në SHBA. Një studim i kohëve të fundit nga ekonomisti Trevor Tombe në Universitetin e Calgary tregoi se tregtia me SHBA përbënte 49 për qind të produktit të brendshëm bruto në Ontario – krahinë më të populluar dhe më e pasur e Kanadasë.

 

 

 

SHBA-ja është gjithashtu e varur nga Kanadaja, por në një masë shumë më të vogël. Vetëm 18 për qind e eksporteve të SHBA-së janë të destinuara për në Kanada. Por për një numër shtetesh, veçanërisht ato përgjatë kufirit verior dhe të importoimit të papërpunuar  kanadez, tregtia e SHBA-Kanadasë është shumë më kritike sesa ajo në nivel kombëtar. (Michigan, për shembull, buron 5 për qind e PBB-së së tij shtetërore nga eksportet në Kanada.) Megjithatë, marrëdhëniet ekonomike mes dy vendeve janë jashtëzakonisht të paekuilibruara. Çfarëdo dobësie ekonomike që ka SHBA-ja, kanadesët janë shumë më të mëdhenj.

 

 

Por marrëdhënia nuk është thjesht ekonomike. Shtetet e Bashkuara i detyrohen pozicionit të saj si superfuqia e vetme në botë, pjesërisht për faktin se nuk ka pasur përballje  me kërcënimet e sigurisë në kufijtë e saj tokësor për më shumë se një shekull. Meksika nuk ka qenë një kërcënim serioz për sigurinë kombëtare të Shteteve të Bashkuara që nga Lufta Meksiko-Amerikane e 1848. SHBA dhe Kanadaja nuk kanë pasur një konflikt të madh që nga Lufta e 1812, kur britanikët ende sundonin mbi territorin në veri të SHBA. Në Luftën e Dytë Botërore, Kanadaja dhe SHBA u bënë aleatë të pandërprera, duke koordinuar politikën e mbrojtjes dhe duke shkëmbyer informacione, deri në ditët e sotme. Kur planifikuesit ushtarakë të SHBA-së mendojnë se si të organizojnë më së miri forcat amerikane, ata nuk duhet të shqetësohen për mbrojtjen e Shteteve të Bashkuara nga një armik verior  dhe është e vështirë të vendosësh një çmim për këtë.

Një kërcënim për sigurinë kombëtare të SHBA

Kjo është arsyeja që tarifat e çelikut dhe aluminit po shkaktojnë zemërim të tillë në Otavë. Nuk ka të bëjë me tregtinë që shpërtheu vetë. Kanadaja dhe SHBA kanë mosmarrëveshje tregtare që prej shekujsh, dhe mosmarrëveshjet janë të pashmangshme në një marrëdhënie kaq të ngushtë ekonomike, veçanërisht kur njëra palë ka shumë më shumë leva se tjetra.

Problemi për Kanadanë është se, për të qenë në gjendje të vendosë tarifat në radhë të parë, Trump duhej të pretendonte se modeli ekzistues i tregtisë përbënte një kërcënim për sigurinë kombëtare të SHBA. Për një vend si Kanadaja, politika e jashtme e të cilës për 80 vitet e fundit në thelb mund të quhet se nuk ka qenë një kërcënim për sigurinë kombëtare të SHBA, kjo shtrin kufijtë e besueshmërisë dhe mirësjelljes. Sigurisht, Shtetet e Bashkuara mund të argumentojnë se rritja e mbështetjes së tyre ndaj importeve të çelikut dhe aluminit kërkon politika proteksioniste.

 

Si rezultat i shkarkimit  kinez, çmimi i çelikut dhe i aluminit ka rënë dhe, në proces, kanë shkatërruar kompanitë amerikane. Kanadaja përfitoi nga pothuajse dyfishimi i eksporteve të çelikut dhe aluminit në Shtetet e Bashkuara në 17 vitet e fundit. Por, për Kanadanë, insinuata se ajo në një farë mënyre përbën një kërcënim duke eksportuar çelikun dhe aluminin në Shtetet e Bashkuara është një argument qesharak, që merr kontribut të Kanadasë për rendin botëror të pasluftës të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara. Gjithashtu, nuk arrin të pranojë se pjesa e Kanadasë në tregtinë e SHBA është rrëzuar rrënjësisht që nga viti 2001, kur SHBA filluan të importojnë mallra më të lira kineze me tarifa shumë më të larta, të cilat Kanadaja pranoi pa asnjë protestë pavarësisht dëmeve të prodhuesve kanadezë.

Kanadaja nuk ka shumë vend për manovrim kur bëhet fjalë për politikën e jashtme ose tregtinë me Shtetet e Bashkuara. Pas Luftës së Dytë Botërore, përputhja me SHBA-në në konfliktin global kundër Bashkimit Sovjetik ishte një fakt i kryer. Kanadaja, ashtu si Shtetet e Bashkuara, mbrohet nga shumica e konflikteve globale nga oqeanet e Atlantikut dhe Paqësorit, dhe për shkak se Shtetet e Bashkuara janë më sipër se Kanadaja ushtarakisht, ekonomikisht dhe në aspektin e popullsisë, Kanadaja ka pak alternativa përveçse të ndjekë kryesimin e Shteteve të Bashkuara. Kanadaja, në pjesën më të madhe, e bën këtë me dëshirë dhe pa protesta , disa vende janë aq të begata dhe të sigurta që Kanadaja është sot dhe kjo nuk është aspak e vogël për shkak të Shteteve të Bashkuara. Në fakt, aspekti më i shquar i marrëdhënieve të Shteteve të Bashkuara me Kanadanë – dhe me të vërtetë me U.K dhe kolonitë e saj angleze që flasin anglisht- është se ajo mbart në mënyrë të pashmangshme, të imunizuar ndaj politikës së ditës.

Kjo për shkak se politika dhe strategjia nuk përputhen gjithmonë. Ashtu si Shtetet e Bashkuara, Kanadaja ka ndarjet e veta politike dhe Trudeau përfaqëson të njëjtin segment të popullsisë urbane, të arsimuar, shoqërisht liberale të popullsisë në Kanada, që do të votonte për Hillary Clinton në Shtetet e Bashkuara. (Nuk është rastësi që Trudeau është bërë një njeri i famshëm për liberalët amerikanë në vitet e fundit.) Trudeau nuk mund të bëjë më shumë për Trumpin se Trump mund të braktisë premtimet që ai ka bërë në bazën e tij. Trump pik për  pikë me bazën e tij duke fyer Trudeau ashtu si Trudeau pik për pikë me bazën e tij duke fyer Trump. Ndërkohë, SHBA-të kanë nevojë për Kanadanë dhe Kanadaja ka nevojë për SHBA-të, dhe të dyja vazhdojnë të bashkëpunojnë në çështjet që me të vërtetë kanë rëndësi – si bashkë-organizimi i Kupës Botërore në vitin 2026. Këto realitete mund të mbesin në hije të politikës ndonjëherë, por kjo nuk i bëjnë ato ekskluzivisht reciprokisht.

 

Fraksion.com