Trekëndëshi Weimar; A mund ta mbrojë Bashkimin Evropian?

Nga George Friedman  dhe Jacob L. Shapiro

 

 Pak javë përpara zgjedhjeve federale të Gjermanisë në shtatorin e kaluar, kancelarja Angela Merkel akuzoi qeverinë polake për minimin e themeleve të Bashkimit Evropian me reformat e saj kontroverse kushtetuese. Kohët e fundit një Merkel shumë e dobësuar dhe shumë miqësore udhëtoi për në Varshavë për t’u takuar me kryeministrin dhe presidentin polak në një përpjekje për të nxitur mbështetjen e Polonisë me përpjekjet franko-gjermane për të reformuar  Bashkimin Evropian. Themelet e BE-së janë ende tema e bisedës, por të dhënat nuk janë për atë që bën Polonia për t’i minuar ato, por për sa vendimtare është Polonia për mbrojtjen e tyre.

Një ton i ndryshëm

Merkel nuk doli nga zgjedhjet e padëmtuara, por ajo doli gjithsesi. Tani që ajo është, ajo duhet të ketë peshën e plotë të kompetencave të saj të kufizuara në ndalimin e rënies së ngadalshme të BE-së në mungesë relevante. Asnjë vend nuk është më i varur nga BE sesa Gjermania dhe, BE është në telashe. Mbretëria e Bashkuar po largohet. Franca do të donte t’i rikthehej historia dhe të kthehej prapa kur ajo të dominonte BE. Italia është një cirk. Evropa Lindore ka sfiduar BE-në dhe nuk është më keq sa thuhet; në të vërtetë, nuk ka çështje te integrimit të emigrantëve me të cilët ballafaqohen gjermanët më bujarë. Dhe tani një kor i zërave anti-BE, të përfaqësuar nga Alternativa nacionaliste për Gjermaninë (AfD), po rritet në vetë Gjermaninë, duke argumentuar se ndoshta Berlini do të ishte më mirë të hynte në suficitin e saj masiv tregtar dhe do ta bënte atë vetëm.

Ka  një gjë për Merkel.  Ekonomia evropiane ka sfiduar shanset dhe ka vazhduar të përmirësohet, me shifra rritjeje më të mirë se sa pritet në të gjithë bllokun. Rritja ka qenë më e lartë në Evropën Lindore, por madje edhe në Gjermani, ajo ka tejkaluar vlerësimet e qeverisë. Kjo nuk do të thotë se ekonomia evropiane është e shëndetshme, por tani, situata është e qëndrueshme – dhe nëse BE-ja do të bëjë një ndryshim, tani është koha. Sapo të vijë kriza, zakonisht është tepër vonë për ta rregulluar atë.

Mashtrimet e Gjermanisë me krizën e borxhit sovran të Greqisë 2009 dhe çështja e emigrantëve kanë dëmtuar kredibilitetin e saj në BE, por Gjermania mbetet e fuqishme. Në fund të fundit, është gjiganti ekonomik mbi të cilin është ndërtuar prosperiteti i BE-së (dhe paqja). Varësia e Gjermanisë nga eksportet është thembra e Akilit, por Gjermania varet nga eksporti vetëm sepse ka përfituar aq shumë nga ai. Dhe shumica e Evropës ka ndarë ato përfitime.

Zinxhiri i furnizimit për mallrat gjermane është i pazgjidhshëm nga ekonomitë e vendeve të Evropës Lindore. Tani për tani, kjo do të thotë se fati ekonomik i Evropës Lindore mbetet i lidhur me fatin e Gjermanisë. Sa për pjesën tjetër të Evropës, është e lehtë të harrohet se Greqia nuk ishte i vetmi vend që gërryente  borxhin për të blerë mallra të reja të Gjermanisë. Greqia ishte vetëm shkaktari më i keq; ishte edhe vendi evropian i dobët i mjaftueshëm për t’u përdorur si sakrifikimi i Gjermanisë.

Ndarja e pushtetit

Problemi me të cilin përballet Merkeli është se Gjermania nuk mund ta transformojë BE-në vetëm, dhe lista e aleatëve të saj është rritur pak. Për sa kohë Emmanuel Macron qeveris Francën, Merkel ka një partner të gatshëm në Paris, por shumë nga përkrahja e brendshme e Macron erdhi nga votimet e protestës kundër një parie kombëtare, jo nga ndjenja e vërtetë pro-BE në Francë. Realitetet e politikës tashmë po zbresin tek Macron, mbështetja e të cilëve është në rënie. Dhe në lindje, Gjermania nuk ka dështuar vetëm për të gjetur një partner të gatshëm, ka shtyrë partnerët e saj të mundshëm, për shkak të frikës së dobësimit të fuqisë gjermane brenda burokracisë së gjerë dhe të mundimshme të BE-së. Lypësit nuk mund të jenë zgjedhës, megjithatë, Gjermania duhet të punojë me atë që ka. Hyrja në Weimar.

Fillimisht grupimi i ministrave të jashtëm të Gjermanisë, Francës dhe Polonisë, Trekëndëshi Weimar u themelua pas rënies së Bashkimit Sovjetik. Tani, ajo është duke u shpalosur nga Gjermania si një gur për problemet e BE. Grupi nuk është takuar që nga viti 2015, kur qeveria aktuale e Polonisë erdhi në pushtet, por jo sepse Polonia nuk ishte e interesuar. Polonia kishte ngritur më parë mundësinë e takimit me Gjermaninë dhe Francën në formatin Weimar.

Tani duket që Gjermania është e gatshme të lejojë që të kalojë kohët e lashta dhe të mblidhet grupi edhe një herë. Ministri i Jashtëm i Gjermanisë përmendi qartë trekëndëshin Weimar gjatë vizitës së tij në Poloni, duke identifikuar ringjalljen e tij si pjesë përbërëse të fiksimit të problemeve të Evropës. Me fjalë të tjera, Gjermania ka nevojë për ndihmën e Polonisë nëse nuk është tepër vonë.

Një Bashkim i Vërtetë i Evropës

Mbetet për t’u parë nëse kjo është vetëm fjalë, apo nëse Gjermania është e gatshme të bëjë kompromis. Polonia nuk është në kundërshtim me BE-në, shumica e sondazheve tregojnë se popullata mbështet bllokun. Por më shumë se kjo, Polonia është pragmatike dhe mund të jetë e hapur për propozimet gjermane nëse shoqërohen me koncesione të vërteta. Në fund të fundit, Polonia përfiton shumë përfitime nga anëtarësimi në BE.

Përveç përfitimeve ekonomike që vijnë nga të qenit pjesë e zinxhirit të furnizimit gjerman, Polonia merr fonde shumë të nevojshme për investime nga BE. Në vitin 2016, viti i fundit për të cilin janë të disponueshme të dhëna të plota, Polonia mori nga buxheti i BE-së 10.6 miliardë euro (13.1 miliardë dollarë), duke kontribuar vetëm 3.5 miliardë euro. Polonia gjithashtu vlerëson mbështetjen e BE kundër Rusisë, si në aspektin ushtarak ashtu edhe në atë ekonomik (si tubacioni i gazsjellësit Nord Stream 2). Cilado qoftë interesi afatgjatë i Polonisë, në afat të shkurtër, Polonia dëshiron të jetë pjesë e BE-së nëse është vërtet një bashkim evropian.

Ajo që Polonia nuk do të tolerojë është kolonializmi ekonomik gjerman, i cili pretendon të jetë si një bashkim i Evropës, një bllok në të cilin Gjermania merr për të vendosur rregullat dhe kërcënon të marrë fonde nga dikush që nuk luan ashtu siç dëshiron (gjë që ka qenë pozicioni i Gjermanisë në Poloni gjatë tre viteve të fundit). Pyetja pastaj bëhet: A është Merkel e gatshme të ndajë pushtetin me Parisin dhe Varshavën dhe a mund të mbijetojë politikisht nëse ajo e bën?

Nëse flasim për trekëndëshin Weimar nuk shoqërohet me koncesione që lejojnë Poloninë më shumë për të thënë në vendimet evropiane, kjo iniciativë diplomatike do të jetë afatshkurtër. Por nëse Gjermania po flet me të vërtetë për ndarjen e pushtetit, Polonia ka të ngjarë të jetë e hapur për të përdorur pozicionin e saj si vendi më i madh në Evropën Lindore për të kthyer në dele disa nga renegatët e tanishëm të BE, si Hungaria. Madje mund të jetë e gatshme të tolerojë kritikën e vetme të Berlinit ndaj qeverisë së saj, përderisa kritika është retorike dhe nuk përdoret për të mbajtur peng ekonominë polake.

Trekëndëshi Weimar është një ide joshëse dhe ka një logjikë gjeopolitike prapa saj. Ai do të bashkonte tre vendet më të rëndësishme në tre rajone të Evropës kontinentale, perëndimore, qendrore dhe lindore, në një forcë të fuqishme për reformat e BE dhe ndryshimet politike. Dhe nëse BE-ja do të mbijetojë, ky ndryshim është i nevojshëm.

Këto reforma mund të zhvillohen në dy drejtime themelore: ose BE-së mund t’i jepet fuqi shumë më substanciale, ose fuqitë e saj mund të zhvendosen, gjë që do t’i japë fund eksperimentit gjysmë të integruar të integrimit evropian dhe do të ruajë zonën e rëndësishme të tregtisë së lirë. Propozimi i tanishëm francez përpiqet të bëjë të dyja, duke krijuar dy këngë brenda BE-së të integruar në një sistem më të unifikuar dhe të centralizuar dhe një tjetër që është e kënaqur me pjesëmarrjen në zonën e tregtisë së lirë, por askush nuk është duke dëgjuar. Djalli është në detaje, dhe sapo të filloni të shqyrtoni detajet, ju filloni të pajtoheni me ndjenjat parazgjedhore të Merkelit: Berlini dhe Varshava duan gjëra të ndryshme.